Chứng chỉ HACCP là gì? Quy trình thủ tục xin cấp và chi phí

Chứng chỉ HACCP là tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, được áp dụng tại các cơ sở sản xuất, chế biến, đóng gói, phân phối thực phẩm trong và ngoài nước. Việc hiểu rõ “Chứng chỉ HACCP là gì”, có bắt buộc hay không và quy trình triển khai ra sao là bước quan trọng để doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ pháp luật, nâng cao uy tín khi hợp tác cùng siêu thị, chuỗi F&B, đối tác xuất khẩu. Bài viết dưới đây, Alpha Legal sẽ giúp doanh nghiệp nắm trọn khái niệm, lợi ích, chi phí cũng như lộ trình cấp chứng chỉ HACCP rõ ràng.

HACCP là gì? Chứng chỉ HACCP là gì? 

HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) là một hệ thống quản lý an toàn thực phẩm dựa trên nguyên tắc phòng ngừa, nhằm nhận diện, đánh giá và kiểm soát các mối nguy có thể xảy ra trong quá trình sản xuất, từ nguyên liệu, chế biến đến phân phối để đảm bảo sản phẩm an toàn cho người tiêu dùng.

Chứng chỉ HACCP là chứng nhận của bên thứ ba xác nhận rằng một cơ sở đã triển khai hệ thống HACCP đầy đủ, tuân thủ các nguyên tắc và yêu cầu thực hành (theo Codex Alimentarius hoặc những tiêu chí tương đương) và duy trì hồ sơ, thủ tục, giám sát, cũng như hành động khắc phục phù hợp. Nói cách khác, chứng chỉ chứng minh: hệ thống kiểm soát rủi ro an toàn thực phẩm tại cơ sở đó hoạt động hiệu quả và có thể kiểm chứng.

Những điểm then chốt của HACCP

• Bản chất: HACCP là một phương pháp quản lý rủi ro, không phải một quy định hành chính cụ thể.
• Chứng nhận: Việc cấp “chứng chỉ HACCP” thường do các tổ chức chứng nhận độc lập thực hiện sau khi đánh giá hệ thống tại cơ sở.
• Phạm vi áp dụng: Dùng cho mọi nơi liên quan đến thực phẩm, nhà máy chế biến, cơ sở đóng gói, kho bảo quản, cơ sở chế biến nông–ngư sản…
• Mối quan hệ với ISO 22000: ISO 22000 là tiêu chuẩn hệ thống quản lý an toàn thực phẩm của ISO kết hợp và mở rộng các nguyên tắc HACCP; doanh nghiệp có thể có chứng nhận HACCP riêng hoặc triển khai ISO 22000 (khi đó HACCP là một phần của tiêu chuẩn).

7 nguyên tắc cơ bản của HACCP (Codex)

• Phân tích mối nguy (Hazard analysis).
• Xác định các điểm kiểm soát tới hạn (CCPs).
• Thiết lập giới hạn tới hạn (critical limits).
• Thiết lập hệ thống giám sát CCP.
• Xác lập hành động khắc phục khi giám sát cho thấy vượt giới hạn.
• Xác lập thủ tục xác minh hiệu lực hệ thống.
• Lưu trữ hồ sơ và tài liệu liên quan.

12 bước xây dựng kế hoạch HACCP (tóm tắt)

• Thành lập nhóm HACCP.
• Mô tả sản phẩm.
• Xác định mục đích sử dụng của sản phẩm.
• Lập sơ đồ quy trình chế biến.
• Xác nhận sơ đồ quy trình thực tế tại hiện trường.
• Liệt kê các mối nguy và tiến hành phân tích mối nguy.
• Xác định các biện pháp phòng ngừa và CCPs.
• Thiết lập giới hạn tới hạn cho từng CCP.
• Thiết lập thủ tục giám sát từng CCP.
• Thiết lập hành động khắc phục.
• Thiết lập thủ tục kiểm tra và xác minh.
• Thiết lập tài liệu và lưu hồ sơ.

Xem thêm: Vệ sinh an toàn thực phẩm là gì?

Vì sao doanh nghiệp thực phẩm cần chứng chỉ HACCP?

Việc áp dụng và sở hữu chứng chỉ HACCP đã trở thành một trong những tiêu chí quan trọng để doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thực phẩm xây dựng niềm tin với khách hàng và đối tác. Trong bối cảnh hệ thống phân phối, chuỗi nhà hàng, siêu thị và đơn vị nhập khẩu ngày càng chú trọng rủi ro an toàn thực phẩm, HACCP được xem như “cam kết có thể kiểm chứng” về quy trình sản xuất an toàn, minh bạch và kiểm soát rủi ro dựa trên dữ liệu thay vì cảm tính.

Nâng uy tín thương hiệu – Đối tác/siêu thị/chuỗi F&B yêu cầu

• HACCP giúp doanh nghiệp thể hiện năng lực kiểm soát mối nguy bằng quy trình và ghi nhận chứ không dựa trên kinh nghiệm cá nhân.
• Nhiều hệ thống siêu thị, bếp ăn công nghiệp, nhà thầu, khách sạn, chuỗi F&B đưa HACCP vào tiêu chí đánh giá nhà cung cấp.
• Việc có chứng chỉ giúp rút ngắn quá trình đánh giá và mở cơ hội tham gia các gói thầu cung ứng thực phẩm.

Hỗ trợ khi xin các giấy phép/điều kiện VSATTP trong một số lĩnh vực

Chứng chỉ HACCP không phải là giấy VSATTP, nhưng việc đã áp dụng HACCP giúp doanh nghiệp chuẩn chỉnh hệ thống hồ sơ, quy trình, đánh giá mối nguy – những nội dung thường được kiểm tra khi thẩm định cấp phép.

Trong một số ngành đặc thù hoặc yêu cầu xuất khẩu, HACCP được coi là lợi thế hoặc điều kiện tiêu chí khi doanh nghiệp làm việc với cơ quan quản lý, hệ thống kiểm định hoặc đối tác nước ngoài.

Tính yêu cầu theo ngành

Việc áp dụng HACCP mang tính yêu cầu theo ngành, không phải “bắt buộc chung cho toàn bộ lĩnh vực thực phẩm”.

• Một số ngành xuất khẩu thực phẩm sang các thị trường cụ thể có thể bị yêu cầu phải triển khai HACCP hoặc tương đương theo quy định của nước nhập khẩu.
• Trong thị trường nội địa: doanh nghiệp phải đáp ứng điều kiện an toàn thực phẩm theo luật, còn HACCP là công cụ – phương pháp – tiêu chuẩn giúp doanh nghiệp chứng minh khả năng kiểm soát rủi ro ở cấp độ cao hơn.
• Nếu tham gia chuỗi cung ứng lớn hoặc muốn cung cấp vào trường học, bệnh viện, siêu thị, xuất khẩu,… thì HACCP thường được yêu cầu.

Tóm lại: HACCP không phải giấy phép con hành chính bắt buộc cho mọi cơ sở, nhưng lại trở thành yêu cầu thực tế từ thị trường, đặc biệt với doanh nghiệp có định hướng chuỗi, thầu, phân phối, xuất khẩu hoặc muốn xây dựng thương hiệu bền vững.

Lợi ích khi áp dụng và có chứng chỉ HACCP

Kiểm soát rủi ro – Nâng cao an toàn thực phẩm

• Giúp nhận diện, phân tích và kiểm soát mối nguy ở từng công đoạn thay vì chỉ kiểm tra thành phẩm cuối.
• Hạn chế rủi ro sự cố nhiễm vi sinh, vật lý, hóa học – những nguyên nhân chính của thu hồi sản phẩm.
• Các quy trình hành động khắc phục được thiết lập cụ thể giúp giảm thiểu thiệt hại khi có sự cố.
• Giúp doanh nghiệp giảm rủi ro pháp lý, khiếu nại, bồi thường và ảnh hưởng thương hiệu.

Dễ xin giấy phép – Dễ trúng thầu – Dễ vào chuỗi siêu thị

• HACCP giúp hồ sơ, quy trình, bản mô tả, đánh giá mối nguy của doanh nghiệp rõ ràng và được kiểm soát bằng tài liệu, phù hợp với nội dung cơ quan chức năng thường thẩm định.
• Các hệ thống phân phối, siêu thị, nhãn hàng đối tác thường yêu cầu minh chứng kiểm soát rủi ro thực phẩm. Khi đó, HACCP giúp rút ngắn quá trình đánh giá nhà cung cấp.

Nâng chuẩn sản xuất – Giảm lỗi – Giảm hao phí

• Đào tạo nhân sự thống nhất – quy trình rõ ràng – trách nhiệm từng vị trí được phân định.
• Các điểm kiểm soát tới hạn (CCP) giúp giảm lỗi quy trình, hạn chế sản phẩm hỏng hoặc phải loại bỏ.
• Quản trị hồ sơ, truy xuất nguồn gốc nhanh chóng, tiết kiệm chi phí xử lý sự cố.
• Tối ưu chi phí vận hành và ổn định năng lực sản xuất.

Hỗ trợ mở rộng thị trường và xuất khẩu

• Nhiều quốc gia và khách hàng nước ngoài đánh giá cao hoặc yêu cầu hệ thống dựa trên HACCP.
• HACCP là nền tảng thuận lợi để doanh nghiệp nâng cấp sang tiêu chuẩn cao hơn như ISO 22000, FSSC 22000, BRC, IFS nếu có định hướng xuất khẩu hoặc cung ứng cho thị trường khó tính.

Ngành nào cần chứng chỉ HACCP?

• Sản xuất – chế biến nông sản, chăn nuôi
• Sơ chế – chế biến thủy hải sản
• Đồ uống đóng chai/lon – thực phẩm đóng hộp, đông lạnh
• Dịch vụ cung cấp thực phẩm và chuỗi nhà hàng
• Dịch vụ hỗ trợ chuỗi cung ứng thực phẩm như kho lạnh, vận chuyển, bảo quản, vệ sinh – đóng gói – xử lý thực phẩm, cung ứng thiết bị chế biến.

Hồ sơ cần chuẩn bị để xin chứng chỉ HACCP

Nhóm hồ sơ pháp lý

• Giấy phép đăng ký kinh doanh
• Giấy phép con (nếu ngành nghề thuộc nhóm kinh doanh có điều kiện theo Luật Đầu tư)
• Hồ sơ chứng minh phạm vi, ngành nghề doanh nghiệp đăng ký chứng nhận

Nhóm hồ sơ hệ thống HACCP

• Mục tiêu an toàn thực phẩm
• Chính sách ATVSTP
• Sổ tay HACCP
• Kế hoạch HACCP và các điểm kiểm soát tới hạn
• Hồ sơ đánh giá nội bộ
• Các quy trình, biểu mẫu cần áp dụng trong từng phòng ban

Thông thường, những tài liệu trong bộ hồ sơ HACCP khá nhiều và mang tính chuyên môn cao. Vì vậy doanh nghiệp có thể tự xây dựng theo hướng dẫn tiêu chuẩn hoặc thuê đơn vị tư vấn – đào tạo HACCP để hỗ trợ soạn thảo, áp dụng thực tế và hoàn thành hồ sơ nhanh chóng, đúng yêu cầu đánh giá.

Xem thêm: Xin giấy vệ sinh an toàn thực phẩm ở đâu mới nhất?

Quy trình cấp giấy chứng nhận HACCP

Bước 1 – Đăng ký chứng nhận: Doanh nghiệp cung cấp hồ sơ và thông tin hệ thống theo yêu cầu của tổ chức chứng nhận.

Bước 2 – Chuẩn bị đánh giá: Hai bên ký hợp đồng xác nhận việc đồng ý đánh giá chứng nhận HACCP và chuẩn bị cho đánh giá.

Bước 3 – Đánh giá tài liệu và đánh giá sơ bộ: Chuyên gia đánh giá kế hoạch HACCP, phân tích mối nguy, CCP và hồ sơ triển khai nội bộ.

Bước 4 – Đánh giá thực địa tại cơ sở: Tiến hành phỏng vấn, quan sát quy trình, đối chiếu việc thực thi với hồ sơ và tiêu chuẩn.

Bước 5 – Báo cáo và khắc phục điểm không phù hợp: Doanh nghiệp thực hiện hành động khắc phục và gửi bằng chứng hoàn thành.

Bước 6 – Cấp chứng chỉ HACCP: Chứng chỉ có hiệu lực 03 năm, với điều kiện duy trì tuân thủ hệ thống.

Bước 7 – Giám sát định kỳ / đánh giá duy trì (12 tháng/lần): Đảm bảo hệ thống luôn vận hành theo tiêu chuẩn, kiểm soát rủi ro thực tế.

Bước 8 – Đánh giá tái chứng nhận (sau 3 năm): Thực hiện đánh giá lại toàn diện để gia hạn chứng chỉ.

Câu hỏi thường gặp

Bài viết liên quan

• Quy trình kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm đúng chuẩn
• Những điểm mới nổi bật trong luật an toàn vệ sinh thực phẩm
• Hướng dẫn thủ tục đăng ký vệ sinh an toàn thực phẩm
• Dịch vụ xin giấy chứng nhận an toàn thực phẩm trọn gói